Tư tưởng của Bác Hồ về văn hóa vẫn luôn là “sợi chỉ đỏ”
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của văn hóa với sự phát triển của đất nước. Tư tưởng của Người về văn hóa chiếm một vị trí hết sức quan trọng, hiện vẫn là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt quá trình phát triển văn hóa Việt Nam.
Nhiều nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh đã chỉ ra, dù không có tác phẩm riêng bàn về văn hóa nhưng qua những bài phát biểu, nói chuyện tại các hội nghị; qua thư từ, ghi chép cá nhân, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành mối quan tâm đặc biệt đến sự nghiệp phát triển văn hóa và con người Việt Nam. Trong bài phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất (ngày 24/11/1946), Người đặc biệt nhấn mạnh đến tầm quan trọng, tính đi trước đón đầu của văn hóa - ngọn lửa soi đường, dẫn lối cho dân tộc đi đến những thắng lợi: “Số phận dân ta là ở trong tay dân ta. Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”.
Trong Di chúc, Bác vẫn đau đáu căn dặn: “Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của Nhân dân”. Có thể thấy, đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, lĩnh vực văn hóa và phát triển văn hóa luôn có tầm quan trọng ngang với kinh tế và phát triển kinh tế. Kinh tế có tác dụng nâng cao đời sống vật chất, còn văn hóa nâng cao đời sống tinh thần cho Nhân dân. Đây là hai lĩnh vực liên kết biện chứng, gắn bó mật thiết trong đời sống xã hội.
Có thể thấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra vai trò đặc biệt của văn hóa trong đời sống tinh thần của xã hội, văn hóa có vai trò định hướng tư tưởng, văn hóa gắn liền với xây dựng con người mới và là động lực phát triển của xã hội. Bên cạnh những chủ trương, chính sách, Bác cũng dành sự quan tâm đặc biệt đến di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc, đó là những tác phẩm văn học, nghệ thuật cổ điển, nghệ thuật truyền thống. Bác xem các loại hình văn học dân gian như tục ngữ, vè, ca dao… là những viên ngọc quý của dân tộc.
Như tư liệu lịch sử đã ghi lại, Người thường nhắc nhở mọi người, đặc biệt là những người làm nghệ thuật phải luôn biết trân trọng, bảo tồn và phát huy giá trị của di sản dân tộc. Người căn dặn văn nghệ sĩ phải tôn trọng, giữ gìn và phải phát triển cho hết cái hay, cái đẹp của di sản văn hóa dân tộc.
Bác cũng nhấn mạnh đến yếu tố kế thừa, chọn lọc và phát triển để giữ gìn vốn văn hóa quý báu của dân tộc, khôi phục những yếu tố tích cực trong kho tàng văn hóa dân tộc, loại bỏ những yếu tố tiêu cực trong đời sống văn hóa tinh thần của Nhân dân, những cái cũ phiền phức, phát triển những cái cũ mà tốt, phải triệt để làm những cái mới và hay, phải tẩy sạch những gì mà giáo dục thực dân để lại.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa đã và đang là định hướng lớn cho việc xây dựng và phát triển nền văn hóa nước ta. Những tư tưởng, quan điểm của Bác dù trực tiếp hay gián tiếp bàn về văn hóa đến nay vẫn vẹn nguyên giá trị, trở thành “kim chỉ nam” trong việc hoạch định kế hoạch phát triển văn hóa. Nhiều nghị quyết liên quan đến vấn đề này đã được ban hành đi vào cuộc sống, tiếp tục khẳng định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước.
Tự hào một Quận 5 năng động về kinh tế, phong phú về văn hóa, càng tự hào hơn khi Quận 5 có đến 19 di tích được công nhận trong đó có 11 di tích cấp quốc gia và 8 di tích cấp Thành phố. Bên cạnh đó, Quận 5 còn có 109 thiết chế văn hóa đa dạng: Lăng, Nhà cổ, Khu phố cổ, bia tưởng niệm, tượng đài, Chùa, Tịnh xá, Nhà thờ, Hội quán, Từ đường, Đình, Đền, Miếu và nhiều điểm sinh hoạt cộng đồng. Ngoài ra, Quận 5 còn có 8 công trình, địa điểm dự kiến xếp hạng theo Quyết định 923/QĐ – UBND của Ủy ban nhân dân Thành phố về thực hiện kiểm kê di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Bên cạnh các thiết chế văn hóa trên qua khảo sát thống kê tại 10 di tích được công nhận, Quận 5 hiện có 355 hiện vật và 259 cặp liễn đối, hoành phi, bài vị, văn bia có giá trị cần được bảo tồn.
Ngoài ra, Từ những năm 1990 cho đến nay qua gần 30 năm tổ chức, Lễ hội Nguyên tiêu diễn ra tại Quận 5 ngày càng được nâng cao về quy mô và hình thức tổ chức, thành công của Lễ hội Nguyên tiêu đó là huy động được cộng đồng người Hoa ở Quận 5, các nguồn lực xã hội cùng chung sức tạo nên một thương hiệu Lễ hội Nguyên Tiêu tại Quận 5 với nét riêng đặc trưng của Vùng Chợ Lớn. Ngày 22 tháng 01 năm 2020, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 262/QĐ-BVHTTDL về việc công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Tập quán xã hội và tín ngưỡng Tết Nguyên tiêu của người Hoa Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh”.
Tất cả các thiết chế văn hóa trên là tài sản có giá trị về mặt lịch sử chính trị, tư tưởng góp phần giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc, định hướng nhân cách và lối sống tốt đẹp trong Nhân dân.
PV